Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Sopocie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2022 roku

Sąd Rejonowy w Sopocie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Anna Olszewska-Kowalska

Protokolant: sek.sąd. Joanna Niewińska

po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2022 roku w Sopocie,

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z

siedzibą w S.

przeciwko T. B.

o zapłatę

I.  zasądza na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. od pozwanego T. B. kwotę 13.508,46 zł (trzynaście tysięcy pięćset osiem złotych czterdzieści sześć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie :

1.  od kwoty 731,12 zł od dnia 30 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty

2.  od kwoty 731,12 zł od dnia 02 marca 2019 r. do dnia zapłaty

3.  od kwoty 731,12 zł od dnia 30 marca 2019 r. do dnia zapłaty

4.  od kwoty 731,12 zł od dnia 30 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty

5.  od kwoty 731,12 zł od dnia 30 maja 2019 r. do dnia zapłaty

6.  od kwoty 731,12 zł od dnia 03 lipca 2019 r. do dnia zapłaty

7.  od kwoty 731,12 zł od dnia 30 lipca 2019 r. do dnia zapłaty

8.  od kwoty 731,12 zł od dnia 31 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty

9.  od kwoty 731,12 zł od dnia 28 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty

10.  od kwoty 123,00 zł od dnia 12 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty

11.  od kwoty 123,00 zł od dnia 14 lutego 2019 r, do dnia zapłaty

12.  od kwoty 123,00 zł od dnia 15 marca 2019 r. do dnia zapłaty

13.  od kwoty 123,00 zł od dnia 13 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty

14.  od kwoty 123,00 zł od dnia 15 maja 2019 r. do dnia zapłaty

15.  od kwoty 123,00 zł od dnia 14 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty

16.  od kwoty 123,00 zł od dnia 13 lipca 2019 r. do dnia zapłaty

17.  od kwoty 123,00 zł od dnia 14 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty

18.  od kwoty 123,00 zł od dnia 14 września 2019 r. do dnia zapłaty

19.  od kwoty 110,97 zł od dnia 09 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty

20.  od kwoty 36,99 zł od dnia 20 lutego 2019 r. do dnia zapłaty

21.  od kwoty 36,99 zł od dnia 02 marca 2019 r. do dnia zapłaty

22.  od kwoty 36,99 zł od dnia 15 marca 2019 r. do dnia zapłaty

23.  od kwoty 36,99 zł od dnia 11 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty

24.  od kwoty 36,99 zł od dnia 11 maja 2019 r. do dnia zapłaty

25.  od kwoty 36,99 zł od dnia 19 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty

26.  od kwoty 36,99 zł od dnia 19 lipca 2019 r. do dnia zapłaty

27.  od kwoty 36,99 zł od dnia 14 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty

28.  od kwoty 36,99 zł od dnia 07 września 2019 r. do dnia zapłaty

29.  od kwoty 615,00 zł od dnia 17 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty

30.  od kwoty 1500,60 zł od dnia 20 lutego 2019 r. do dnia zapłaty

31.  od kwoty 615,00 zł od dnia 16 marca 2019 r, do dnia zapłaty

32.  od kwoty 836,40 zł od dnia 17 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty

33.  od kwoty 615,00 zł od dnia 21 maja 2019 r. do dnia zapłaty

34.  od kwoty 615,00 zł od dnia 14 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty

35.  od kwoty 146,37 zł od dnia 04 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty

36.  od kwoty 146,37 zł od dnia 04 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty

37.  od kwoty 287,76 zł od dnia 20 lutego 2019 r. do dnia zapłaty

II.  zasądza na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. od pozwanego T. B. kwotę (...) (cztery tysiące trzysta sześćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, w tym 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 46/22

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. złożył pozew przeciwko pozwanemu T. B. do Sądu Rejonowego w Sopocie, w którym wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 13.508,46 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot, składających się na wyżej wymienioną, od szczegółowo wskazanych w pozwie terminów do dnia zapłaty oraz o zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazano, że pozwany, będąc Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Raciborzu zawarł z powodem szereg umów: w dniu 15 grudnia 2017 roku zawarł umowę licencyjną nr (...)13.12/2017/S/ (...)/ (...), w dniu 25 maja 2018 roku - umowę o świadczenie usług Usługa (...), w dniu 2 lipca 2018 roku - umowę o świadczenie usług Usługi (...), w dniu 12 lutego 2018 roku - umowę o świadczenie usług subskrypcji czasopism Przegląd Prawa Egzekucyjnego oraz książek wydawnictwa powoda, w dniu 1 marca 2018 roku - umowę o świadczenie usługi (...) w pakiecie Optimum, w dniu 7 marca 2018 roku - umowę o świadczenie usług (...) oraz umowę sprzedaży towarów w postaci identyfikatora komorniczego, metalowego insygnium do identyfikatora, skórzanego etui do identyfikatora. W związku z wywiązywaniem się przez powoda z zawartych umów, powód wystawiał pozwanemu faktury VAT za wykonane na jego rzecz usługi i sprzedaż produktów. Pozwany jednak nie regulował należności wynikających z faktur. Łączna kwota nieuregulowanych należności przez pozwanego wynosi 13.508,46 zł. ( pozew - k. 4-10v.)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 28 grudnia 2021 roku Referendarz Sądowy Sądu Rejonowego w Sopocie uwzględnił żądanie pozwu w całości (nakaz zapłaty k. 95)

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości, wniósł o oddalenie powództwa, jako skierowanego do niewłaściwego podmiotu oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym potencjalnych kosztów zastępstwa prawnego.

W uzasadnieniu sprzeciwu wskazano, że strona pozwana nie jest podmiotem, do którego można skutecznie kierować powództwo. Pozwany jako komornik sądowy został odsunięty od czynności w dniu 4 kwietnia 2019 roku przez Prezesa Sądu Rejonowego w Raciborzu, a następnie z dniem 10 maja 2019 roku został zawieszony przez Ministra Sprawiedliwości. Z kolei z dniem 5 września 2019 roku powołanie pozwanego jako komornika sądowego wskutek złożonej rezygnacji wygasło z mocy prawa. Według pozwanego koszty usług świadczonych przez powoda zgodnie z art. 152 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1168, dalej jako u.k.s.). są kosztem działalności egzekucyjnej komornika, które winny być (zgodnie z ust. 2 przywołanego artykułu) pokryte z wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłat komorniczych innych niż opłaty egzekucyjne. Według pozwanego jedynym podmiotem uprawnionym do dysponowania ww. źródłem finansowania kosztów działalności egzekucyjnej jest zastępca komornika, pełniący od dnia 6 września 2019 roku funkcję kuratora kancelarii, którym był Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Raciborzu S. K. oraz komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Zabrzu M. K.. Pozwany powołał się przy tym na art. 50 ust 1 i 2 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1168). (sprzeciw od nakazu zapłaty k. 98-99v.)

Powód w piśmie przygotowawczym z dnia 9 marca 2022 roku wskazał, że to pozwany jest odpowiedzialny za realizację zobowiązań wynikających z umów zawartych przez powoda z pozwanym. Sama kancelaria komornicza nie posiada osobowości prawnej, a jest jedynie zespołem osób i środków materialnych służących do obsługi komornika w zakresie powierzonych mu zadań i czynności (zgodnie z art. 7 ust. 2 u.k.s.) a żaden przepis prawa nie wskazuje, aby powołany w późniejszym czasie zastępca komornika stawał się następcą prawnym zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym zaciągniętych przez zastępowanego komornika. Według powoda w sprawie nie znajdzie zastosowania art. 50 ust. 2 u.k.s., gdyż przepis ten traktuje o możliwości uchylenia się od odpowiedzialności, o której mowa w art. 50 ust. 1 uk.s., a więc od odpowiedzialności za zaspokojenie należności powstałych w terminie 3 miesięcy od dnia zwolnienia stanowiska i dotyczących zatrudnienia lub kosztów osobowych lub rzeczowych prowadzenia działalności egzekucyjnej, które to należności nie są przedmiotem niniejszej sprawy. (pismo przygotowawcze powoda - k. 107-113)

W toku dalszego postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie. (zeznania pozwanego - k. 148-149)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 grudnia 2017 roku powód zawarł z pozwanym umowę licencyjną nr (...)13.12/2017/S/ (...)/ (...). Umowa była wykonywana przez pozwanego w sposób należyty, powód wystawił pozwanemu faktury VAT za miesiące od stycznia do września 2019 roku: za miesiąc styczeń (...), za luty (...), za marzec (...), za kwiecień (...), za maj (...), za czerwiec (...), za lipiec (...), za sierpień (...), za wrzesień (...); wszystkie na kwotę 731,12 zł, łącznie 6.580,08 zł. Pozwany nie uregulował należności wynikających z wymienionych faktur.

(okoliczno ść bezsporna)

W dniu 25 maja 2018 roku powód zawarł z pozwanym umowę o świadczenie usług Usługa (...), a w dniu 2 lipca 2018 roku - umowę o świadczenie usług Usługi (...). Umowa była wykonywana przez pozwanego w sposób należyty, powód wystawił pozwanemu faktury VAT w okresie od grudnia 2018 roku do września 2019 roku: faktura (...); łącznie na kwotę 1.107 zł. Pozwany nie uregulował należności wynikających z wymienionych faktur.

(okoliczno ść bezsporna)

W dniu 12 lutego 2018 roku powód zawarł z pozwanym umowę o świadczenie usług subskrypcji czasopism Przegląd Prawa Egzekucyjnego oraz książek wydawnictwa powoda. Umowa była wykonywana przez pozwanego w sposób należyty, powód wystawił pozwanemu faktury VAT w okresie od grudnia 2018 roku do września 2019 roku: faktura (...), łącznie na kwotę 443,88 zł. Pozwany nie uregulował należności wynikających z wymienionych faktur.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 1 marca 2018 roku powód zawarł z pozwanym umowę o świadczenie usługi (...) w pakiecie Optimum. Umowa była wykonywana przez pozwanego w sposób należyty, powód wystawił pozwanemu faktury VAT w okresie od stycznia 2019 roku do maja 2019 roku: faktura (...), łącznie na kwotę 4.797 zł. Pozwany nie uregulował należności wynikających z wymienionych faktur.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 7 marca 2018 roku powód zawarł z pozwanym umowę o świadczenie usługi (...). Umowa była wykonywana przez pozwanego w sposób należyty, powód wystawił pozwanemu faktury VAT: (...), (...), łącznie na kwotę 292,74 zł. Pozwany nie uregulował należności wynikających z wymienionych faktur.

(okoliczność bezsporna)

Powód zawarł z pozwanym umowę sprzedaży, w związku z którą wystawił pozwanemu fakturę (...) na kwotę 287,76 zł. Pozwany nie uregulował należności wynikającej z wymienionej faktury.

(okoliczność bezsporna)

Łączna kwota nieuregulowanych należności przez pozwanego wynosi 13.508,46 zł.

Pozwany w momencie zawierania poszczególnych umów był Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Raciborzu.

Pozwany w dniu 4 kwietnia 2019 r. został odsunięty od czynności przez Prezesa Sądu Rejonowego w Raciborzu. Od dnia 10 maja 2019 roku pozwany został zawieszony w czynnościach komornika sądowego. W związku z powyższym, stanowisko zastępcy zawieszonego komornika pełnił komornik sądowy S. K.. Następnie pozwany złożył oświadczenie o rezygnacji ze stanowiska komornika sądowego, powołanie pozwanego na komornika wygasło z dniem 5 września 2019 roku. Od tej daty komornik sądowy S. K. pełnił nadto funkcję kuratora kancelarii pozwanego. Zarządzeniem Prezesa Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 listopada 2020 r., sygn. akt IV 440-145/20 S. K. został odwołany ze stanowiska zastępcy, a w jego miejsce na stanowisko zastępcy pozwanego został wyznaczony Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Zabrzu M. K..

(okoliczności bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo należało uwzględnić w całości.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych przez stronę powodową do akt sprawy. Sąd dał wiarę dowodom w postaci dokumentów zgromadzonych w toku procesu, albowiem były kompletne i jasne oraz obrazowały stan faktyczny sprawy. Ich prawdziwość nie budziła, w ocenie Sądu, jakichkolwiek wątpliwości, zwłaszcza w kontekście okoliczności, iż prezentowały one fakty bezsporne pomiędzy stronami.

Faktami bezspornymi w sprawie są zawarcie umów pomiędzy stronami, nieuregulowanie należności, które w związku z zawartymi umowa należały się powodowi, a także zawieszenie pozwanego jako komornika w czynnościach a następnie złożenie przez niego rezygnacji, co spowodowało wygaśnięcie powołania na stanowisko komornika.

Natomiast sporna w sprawie jest legitymacja bierna strony pozwanej - argumentacja podniesiona w sprzeciwie zmierzała wyłącznie do wykazania, że pozwany nie ma w sprawie legitymacji procesowej biernej, co powinno skutkować oddaleniem powództwa w całości.

W sprawie powód domaga się zapłaty zaległych należności za okres od grudnia 2018 roku do września 2019 roku, należnych powodowi w związku z umowami, które pozwany zawarł w czasie, gdy pełnił obowiązki komornika sądowego. Istotnym jest ponadto, iż pozwany w okresie od 10 maja 2019 roku był zawieszony w czynnościach jako komornik, a następnie złożył oświadczenie o rezygnacji ze stanowiska komornika sądowego. Z dniem 5 września 2019 roku powołanie pozwanego na stanowisko komornika wygasło z mocy prawa.

Zgodnie z przywołanym przez pozwanego art. 50 ust. 1 u.k.s. w przypadku odwołania komornika z zajmowanego stanowiska, wygaśnięcia powołania na stanowisko komornika z mocy prawa albo przeniesienia komornika, z wyjątkiem sytuacji gdy wygaśnięcie powołania nastąpiło na skutek śmierci albo ubezwłasnowolnienia, jeżeli należne kuratorowi kancelarii wynagrodzenie prowizyjne oraz pobrane i ściągnięte opłaty komornicze, o których mowa w art. 48 ust. 4 pkt 2, nie wystarczają na bieżące zaspokojenie należności powstałych w terminie 3 miesięcy od dnia zwolnienia stanowiska, a wynikających z zatrudnienia osób, o których mowa w art. 153, oraz kosztów działalności egzekucyjnej, o których mowa w art. 152 ust. 1 pkt 1, za zobowiązania te odpowiedzialny jest, do wysokości, w jakiej nie zostały one zaspokojone, odwołany lub przeniesiony komornik albo komornik, którego powołanie wygasło z mocy prawa. Przepis zdania pierwszego stosuje się wyłącznie do zobowiązań wynikających z umów, które komornik zawarł przed zwolnieniem stanowiska. Zgodnie natomiast z ust. 2 tego przepisu, na który również powoływał się pozwany w przedmiotowej sprawie - odwołany lub przeniesiony komornik albo komornik, którego powołanie wygasło z mocy prawa, może uchylić się od odpowiedzialności, o której mowa w ust. 1, jeżeli wykaże, że do nieuregulowania należności doszło na skutek działań lub zaniechań zastępcy komornika lub kuratora kancelarii.

Wymieniony przepis w ust. 1 statuuje regułę odpowiedzialności komornika za zobowiązania wynikające z umów, które zawarł przed zwolnieniem stanowiska, z tym jednak że odnosi się wyłącznie do sytuacji odwołania komornika z zajmowanego stanowiska, przeniesienia komornika lub wygaśnięcia powołania na stanowisko komornika z mocy prawa – z wyjątkiem sytuacji, gdy wygaśnięcie nastąpiło na skutek śmierci albo ubezwłasnowolnienia. Zgodnie natomiast z art. 20 ust. 1 pkt 2 u.k.s. powołanie na stanowisko komornika wygasa z mocy prawa m.in. w sytuacji, gdy komornik zrezygnował z pełnienia obowiązków komornika. Inną instytucją, do której powołany przepis nie ma zastosowania jest instytucja zawieszenia komornika w czynnościach.

Powyższe oznacza, że art. 50 u.k.s. nie będzie miał zastosowania do okresu, w którym pozwany był zawieszony, czyli od dnia 10 maja 2019 do dnia 5 września 2019 roku.

Za okres przed dniem 10 maja 2019 r. pozwany odpowiada za zobowiązania objęte żądaniem pozwu jako strona umowy, zgodnie z treścią zawartych umów, przy uwzględnieniu art 471 k.c. Pozwany nie wykazał, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań z w/w umów jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Powód natomiast przedłożył umowy, wskazał, że wywiązał się z nich należycie oraz przedłożył faktury, które przy uwzględnieniu całokształtu materiału dowodowego wykazują żądanie pozwu nie tylko co do zasady ale i co do wysokości.

W okresie zawieszenia powoda w czynnościach komornika działał zastępca. Zgodnie z art. 42 u.k.s., jeżeli komornik nie może wykonywać obowiązków z powodu przeszkód prawnych lub faktycznych, wyznacza się zastępcę komornika. Zgodnie z art. 45 u.k.s. ust. 1 i 4 w przypadku odwołania komornika z zajmowanego stanowiska, wygaśnięcia powołania na stanowisko komornika z mocy prawa, przeniesienia komornika albo zawieszenia komornika w czynnościach, zastępcę komornika wyznacza, w drodze zarządzenia, prezes właściwego sądu apelacyjnego na wniosek rady właściwej izby komorniczej. We wniosku wskazuje się osobę kandydata na zastępcę komornika i przyczyny zastępstwa. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, w sprawach związanych z organizacją pracy kancelarii zastępca komornika działa w imieniu zastępowanego komornika. Dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymaga zgody prezesa właściwego sądu apelacyjnego.

Na zastępcę komornika, co do zasady, nie przechodzą prawa i obowiązki zastępowanego komornika. Zastępca nie staje się też stroną zawartych przez komornika sądowego umów. Ustawodawca w art. 45 ust. 4 u.k.s. przyjął, że zastępca komornika, wyznaczony z powodów wskazanych w ust. 1 tego artykułu, działa w imieniu zastępowanego komornika w sprawach związanych z organizacją pracy kancelarii. Jednocześnie nałożono na wyznaczonego zastępcę obowiązek uzyskania zgody prezesa właściwego sądu apelacyjnego w przypadku dokonania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu w sprawach związanych z organizacją pracy kancelarii. Działanie w imieniu zastępowanego komornika w sprawach związanych z organizacją pracy kancelarii obejmujących zakres zwykłego zarządu dotyczy głównie czynności administracyjnych związanych z bieżącym załatwianiem spraw, korzystaniem z rzeczy zgodnie z ich przeznaczeniem i utrzymywaniem rzeczy w stanie niepogorszonym. Zastępca ma w obowiązku bieżące kontrolowanie powierzonych zadań aplikantom, asesorom oraz osobom zatrudnionym do obsługi kancelarii, a także podmiotom wynajętym m.in. do ochrony mienia i pomocy w czynnościach terenowych. W zakresie zadań obejmujących czynności zwykłego zarządu mieści się również terminowe opłacanie kosztów związanych z obsługą kancelarii. Konieczne jest też zapewnienie płynności pracy w kancelarii poprzez dokonywanie bieżących zamówień i zakupów środków biurowych dla zachowania ciągłości pracy osób zatrudnionych oraz funkcjonowania kancelarii ( B. Falkowski [w:] Komentarz do ustawy o komornikach sądowych [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, red. M. Simbierowicz, M. Świtkowski, LEX/el. 2021, art. 45). W literaturze wyrażono także zapatrywanie, że zastępca komornika wyznaczony na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy obowiązującej w poprzednim stanie prawnym, tj. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1277, 1343 i 1452), w związku z przemijającą przeszkodą do wykonywania czynności przez komornika, działa na rachunek i ryzyko zastępowanego komornika. (A. Marciniak [w:] Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. Komentarz, wyd. VI, Warszawa 2014, art. 26.) Ponieważ zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy o komornikach sądowych (projekt dotyczył zastąpienia obowiązującej ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji w zakresie ustroju i zasad pełnienia służby na stanowisku komornika sądowego) instytucja zawieszenia komornika w czynnościach pod rządami aktualnie obowiązującej ustawy stanowi rozwinięcie i doprecyzowanie dotychczas obowiązujących regulacji, to należy przyjąć, iż wnioski wyżej prezentowane powinny znaleźć zastosowanie w obecnym stanie prawnym.

Skoro zastępca działa w imieniu zastępowanego komornika w sprawach związanych z organizacją pracy kancelarii, to należy przyjąć, że do odpowiedzialności pozwanego w omawianym okresie zastosowanie znajdzie art. 474 k.c., zgodnie z którym dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.

Przedstawicielem ustawowym dłużnika na gruncie art. 474 k.c. jest osoba, której upoważnienie do wykonania zobowiązania za dłużnika wynika wprost z ustawy bądź z wydanego na jej podstawie orzeczenia. Przyjmuje się, że chodzi tu zarówno o osoby uprawnione do działania w imieniu dłużnika (np. rodziców, którym przysługuje władza rodzicielska), jak i w imieniu własnym (np. wykonawca testamentu). Pojęcie przedstawicielstwa ustawowego jest w tym przypadku rozumiane szeroko.

W przedmiotowej sprawie upoważnienie do wykonywania zobowiązań przez zastępcę zawieszonego komornika sądowego wynikało z ustawy, w związku z tym Sąd przyjął, iż na pozwanym ciąży odpowiedzialność, o której mowa w art. 474 k.c.

Należy wskazać, że w przypadku gdy nic innego nie wynika z ustawy ani z czynności prawnej, dłużnik odpowiada za niezachowanie należytej staranności, a więc na zasadzie winy, przy czym istnienie jego winy domniemywa się - podstawą prawną stanowi art. 471 w zw. z art. 472 k.c. Konsekwencją formuły przyjętej w art. 474 jest to, że jeżeli za dłużnika, którego odpowiedzialność ukształtowana jest na zasadzie winy, wykonują zobowiązanie osoby trzecie, to za te osoby dłużnik poniesie odpowiedzialność wtedy, gdy nie zachowają one należytej staranności. Przesłankę odpowiedzialności dłużnika stanowi więc w takim przypadku wina osoby trzeciej, przy czym winę tę należy domniemywać. W konsekwencji dłużnik może uwolnić się od odpowiedzialności ex contractu, udowadniając brak winy osoby trzeciej. Ponieważ w przedmiotowej sprawie pozwanego nie uwolni od odpowiedzialności wykazanie, że nie ponosi własnej winy (w szczególności w wyborze osoby trzeciej lub w nadzorze nad tą osobą), jego odpowiedzialność oparta jest na zasadzie ryzyka, która jest odpowiedzialnością znacznie surowszą w porównaniu z odpowiedzialnością na zasadzie winy. Zaostrzenie odpowiedzialności dłużnika uzasadnia potrzeba ochrony interesów wierzyciela, którego sytuacja nie powinna ulec pogorszeniu z tego powodu, że dłużnik przy wykonywaniu zobowiązania posługuje się osobami trzecimi, tym bardziej że wierzyciel nie ma najczęściej wpływu na ich dobór. Co istotne, w niektórych przypadkach odpowiedzialność dłużnika za osoby trzecie może kształtować się odmiennie, niż to wynika z reguły ustanowionej w art. 474. Źródłem odmiennego ukształtowania tej odpowiedzialności może być ustawa lub umowa stron. (A. Lutkiewicz-Rucińska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2022, art. 474.)

Należy wskazać, że w realiach przedmiotowej sprawy nie istnieje uregulowanie, który zmieniałoby zasady odpowiedzialności komornika, który jest zawieszony w czynnościach.

W związku z powyższym, podstawą prawną dla roszczenia powoda stanowi art. 471 k.c. i art. 474 k.c. Pozwany bowiem, jako strona umów zawartych z powodem, miał obowiązek spełnienia świadczeń wynikających z ww. umów, wobec wykonania zobowiązań przez powoda.

Na marginesie należy wskazać, że osoba trzecia, należąca do osób wymienionych w art. 474 k.c. nie ponosi odpowiedzialności kontraktowej wobec wierzyciela. W sytuacji jednak, gdy jej zachowanie będzie stanowiło czyn niedozwolony, to będzie odpowiadała wobec wierzyciela na podstawie odpowiedzialności deliktowej. Powyższe oznacza, że jeżeli dłużnik naprawi szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, może mieć z tego tytułu roszczenie regresowe wobec osoby trzeciej. O tym, czy roszczenie to powstanie, decyduje jednak treść stosunku prawnego istniejącego między dłużnikiem a osobą trzeci ą. (A. Lutkiewicz-Rucińska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2022, art. 474.)

W zakresie odpowiedzialności pozwanego za zobowiązania w okresie od dnia 5 września 2019 roku, tj. od dnia wygaśnięcia z mocy prawa powołania pozwanego na stanowisko komornika, należy wskazać, że zastosowanie znajdzie art. 50 ust. 1 u.k.s., tj. należy przyjąć, że pozwany w terminie 3 miesięcy od dnia zwolnienia stanowiska, ponosi odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z umów, które zawarł przed zwolnieniem ze stanowiska, jeżeli należne kuratorowi kancelarii wynagrodzenie prowizyjne oraz pobrane i ściągnięte opłaty komornicze, o których mowa w art. 48 ust. 4 pkt 2, nie wystarczają na bieżące zaspokojenie należności powstałych w ww. terminie. Pojęcie zawarcia umowy, zarówno co do formy, jak i daty, należy z kolei interpretować według przepisów Kodeksu cywilnego.

Powyższa regulacja została wprowadzona z uwagi na okoliczność, iż komornik, prowadząc indywidualną kancelarię komorniczą, działa w zespole osób, przy wykorzystaniu środków materialnych służących do jego obsługi w zakresie powierzonych mu zadań i czynności (podstawa - art. 7 u.k.s.), a koniecznym elementem tej działalności jest zawieranie kontraktów co do współpracy czy dostawy. Z chwilą wyznaczenia zastępca komornika staje się z mocy prawa jedynym podmiotem uprawnionym do wykonywania takiej działalności w zakresie, w jakim czynił to dotychczas komornik, i przejmuje dalsze prowadzenie spraw tego komornika. Natomiast uprawnienia do wykonywania czynności przysługujące zastępowanemu komornikowi zostają, na okres ustanowienia zastępcy, wygaszone. Niemniej jednak nadal pozostaje stroną uprzednio zawartych umów, a zatem na nim spoczywa obowiązek spełnienia wynikających z nich świadczeń. Jako strona umowy odpowiada za ich realizację. Za zobowiązania wynikające z umów, które komornik zawarł po zwolnieniu stanowiska, i ich realizację odpowiedzialność ponosi wyłącznie ten komornik, a nie zastępca, z wyjątkiem sytuacji określonej w ustępie 2 art. 50 u.k.s. Zgodnie bowiem z art 50 ust. 2 możliwe jest zwolnienie z odpowiedzialności za zawarte umowy odwołanego lub przeniesionego komornika albo komornika, którego powołanie wygasło z mocy prawa, jednak jedynie w przypadkach, gdy do nieuregulowania należności doszło na skutek działań lub zaniechań zastępcy komornika lub kuratora kancelarii. Ciężarem dowodzenia okoliczności zwalniających ustawodawca obciążył odwołanego lub przeniesionego komornika albo komornika, którego powołanie wygasło z mocy prawa. (M. Rybicka-Pakuła [w:] Komentarz do ustawy o komornikach sądowych [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Kodeks Etyki Zawodowej Komornika Sądowego. Komentarz, red. M. Świeczkowska-Wójcikowska, J. Świeczkowski, Warszawa 2020, art. 50.) Należy przy tym wskazać, że sama kancelaria komornicza nie posiada osobowości prawnej, a jest jedynie zespołem osób i środków materialnych służących do obsługi komornika w zakresie powierzonych mu zadań i czynności, a żaden przepis prawa nie wskazuje, aby powołany w późniejszym czasie zastępca komornika stawał się następcą prawnym zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym zaciągniętych przez zastępowanego komornika.

Tym samym w przedmiotowej sprawie należało uznać, iż nie udowodniono, czy do nieuregulowania należności przysługujących powodowi doszło na skutek działań lub zaniechań zastępcy komornika lub kuratora kancelarii. Pozwany nie wykazał w żaden sposób, takiego stanu rzeczy. Nie są trafne argumenty pozwanego, że nie może skutecznie dowodzić, ze zaszły okoliczności, które zwalniają go z odpowiedzialności, gdyż nie ma wiedzy, czy jakiekolwiek niezaspokojone należności istnieją (nie zostały np. uregulowane przez kuratora) oraz nawet gdyby miał taką możliwość to nie mógłby dowodzić, że niezaspokojenie należności nastąpiło w skutek działań bądź zaniechań kuratora - gdyż to najpierw kurator musi wykazać, dlaczego nie uregulował należności. Według Sądu, pozwany dysponował możliwością zweryfikowania przyczyn nieuregulowania należności przysługujących powodowi, np. występując do samorządu komorniczego w celu sprawdzenia ewidencji operacji finansowych w kancelarii komorniczej, czy też żądając przesłuchania w charakterze świadka zastępcy komornika.

Powyższe z kolei uzasadnia przyjęcie, iż pozwany posiada legitymację bierną w przedmiotowej sprawie i odpowiada za zobowiązania objęte żądaniem pozwu. Dlatego Sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości, mając na uwadze treść umów zawartych między powodem a pozwanym oraz w/w przepisy prawa.

Odnośnie żądania przez powoda zasądzenia na jego rzecz odsetek należy wskazać, iż stosownie do treści art. 481 §§ 1 i 2 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda odsetki ustawowe za opóźnienie od kwot wskazanych w pozwie, uwzględniając termin wymagalności wynikający z przedłożonych przez powoda faktur VAT.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt II, wyroku, zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu określoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Kosztami procesu należało obciążyć pozwanego, jako przegrywającego sprawę. Powód poniósł koszty opłaty od pozwu w kwocie 750 zł, opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł i koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł. Sąd ustalił wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego w wysokości jednokrotności stawki minimalnej, określonej stosownie do wartości przedmiotu sporu, na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. W związku z powyższym, łącznie koszty procesu wyniosły 4.367 zł. Sąd należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4367 zł, jako kwotę, którą w toku procesu uiścił powód.

SSR A. Olszewska-Kowalska