Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Sopocie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2021 roku

Sąd Rejonowy w Sopocie, Wydział I Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Potyraj

Protokolant: Kamila Grzybek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 02 marca 2021 roku

sprawy z powództwa D. T. (mianownik: G.-T.)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz D. T. kwotę 44 404,07 zł (czterdzieści cztery tysiące czterysta cztery złote i siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 marca 2020 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz D. T. kwotę 5 868 zł (pięć tysięcy osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt I C 386/20

UZASADNIENIE

Powódka D. T. wniosła o zasądzenie od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwoty 45 010,06 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 marca 2020 roku do dnia zapłaty i zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Powódka D. T. była poręczycielem umowy pożyczki nr (...) zawartej przez I. G. ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową (...) w W.. Powódka była zobowiązana jako poręczyciel do spłaty przedmiotowego zobowiązania solidarnie z pożyczkobiorczynią. Na roszczenie z umowy pożyczki składały się: kapitał w kwocie 33 610,71 zł, odsetki umowne za opóźnienie w wysokości 75% w stosunku rocznym od kwoty 13 402,40 zł od dnia 27 sierpnia 2004 roku do dnia zapłaty oraz odsetki ustawowe od kwoty 20 208,31 zł od dnia 27 sierpnia 2004 roku do dnia zapłaty, koszty w kwocie 3981,16 zł. W dniu 20 lutego 2006 roku wszedł w życie bezwzględnie obowiązujący przepis art. 359 § 21 k.c. wprowadzając odsetki maksymalne wynikające z czynności prawnych. W ocenie powódki z dniem 20 lutego 2006 roku zobowiązanie powódki z tytułu odsetek umownych za opóźnienie w wysokości 75% w stosunku rocznym (nawet stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu) wygasło w zakresie przekraczającym dopuszczalne wówczas odsetki maksymalne. Tymczasem pozwana wymogła na powódce zawarcie ugody z dnia 9 lutego 2016 roku, ustalającej warunki spłaty pożyczki. W ugodzie strony ustaliły, że zobowiązanie powódki obejmuje kwotę 180 040,77 zł, w tym: kapitał 33 610,71 zł, odsetki umowne za opóźnienie w wysokości 75% w stosunku rocznym od kwoty 13 402,40 zł od dnia 27 sierpnia 2004 roku do dnia 09 lutego 2016 roku w kwocie 115 223,92 zł, odsetki ustawowe/ustawowe za opóźnienie od kwoty 20 208,31 zł od dnia 27 sierpnia 2004 roku do dnia 09 lutego 2016 roku w kwocie 28 005,67 zł, koszty w kwocie 3981,16 zł. Ugoda w odniesieniu do odsetek umownych w wysokości 75% w stosunku rocznym była wprost sprzeczna z przepisem art. 359 § 21 k.c. Dlatego według powódki w rzeczywistości zadłużenie powódki w dniu 09 lutego 2016 roku wynosiło 107 989,94 zł. Powódka uiściła na rzecz pozwanej kwotę 107 989,94 zł z tytułu spłaty pożyczki zgodnie z warunkami ugody i podjęła próbę ugody z pozwaną w celu ustalenia warunków umorzenia odsetek wysokości 75% w skali roku, jednak bezskutecznie. Łącznie powódka uiściła na rzecz pozwanej kwotę 153 000 zł do dnia 11 maja 2020 roku, a zatem nienależnie uiściła na rzecz pozwanej kwotę 45 010,06 zł, której zwrotu domaga się w niniejszej sprawie.

(pozew – k. 3-9)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 30 lipca 2020 roku Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Sopocie uwzględnił żądanie pozwu w całości.

(nakaz zapłaty – k. 39)

Od powyższego nakazu zapłaty sprzeciw wniosła pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S., zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana wniosła również o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu, wskazując, że przy uwzględnieniu spłaty odsetek narastających po dniu zawarcia ugody i rozliczeniu wpłat zgodnie z art. 1026 § 2 k.p.c., wartość ta winna wynosić 40 323,12 zł. Pozwana wyjaśniła, że świadczenie powódki było spełnieniem obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym w postaci nakazu zapłaty z dnia 6 września 2004 roku wydanego przez Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie I Nc 372/04, stąd nie może być uznane za nienależne. Natomiast ugoda zawarta między stronami została zawarta na podstawie porozumienia stron, zaś powódka miała możliwość zapoznania się z treścią ugody przed jej podpisaniem. W ocenie pozwanej do ustalenia świadczenia powódki nie można stosować przepisu art. 359 § 21 k.c., bowiem nie dotyczy on czynności prawnych dokonywanych po wejściu w życie ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Pozwana podkreśliła, że w związku z wezwaniem powódki do obniżenia odsetek maksymalnych pozwana pismem z dnia 24 kwietnia 2020 roku poinformowała pełnomocnika powódki o obniżeniu naliczanych odsetek umownych do poziomu odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku i propozycji dalszego obniżenia po 03 lutego 2020 roku do poziomu 12% i przesłała odpowiednią propozycję ugodową. Pozwana oświadczyła, że po otrzymaniu od powoda wezwania do zapłaty uznała żądanie powoda w części, tj. ograniczyła naliczane odsetki za okres od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty ponad wysokość maksymalnych odsetek za opóźnienie, z uwagi na brzmienie art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Pozwana zaprzeczyła jakoby roszczenie zostało spłacone, albowiem w odniesieniu do odsetek należnych pozwanej za okres od 20 lutego 2006 roku do 31 grudnia 2016 roku żądanie ich obniżenia nie jest zasadne ze względu na brzmienie przepisów przejściowych. W ocenie pozwanej powódka zalega ze spłatą kwoty 36 908,12 zł.

(sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 42-45)

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26 listopada 2001 roku I. G. jako pożyczkobiorczyni zawarła umowę pożyczki nr (...) ze Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową (...) w W. jako pożyczkodawcą co do kwoty 15 000 zł, zobowiązując się do spłaty pożyczki wraz ze świadczeniami ubocznymi w terminie 36 miesięcy. D. T. udzieliła poręczenia za zobowiązania I. G. z tytułu w/w umowy pożyczki.

(dowód: umowa pożyczki k. 55-56, oświadczenie poręczyciela – k. 57)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 6 września 2004 roku Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził solidarnie od pozwanych I. G., D. T., M. G. i M. D. na rzecz (...) Sp. z o.o. w S. kwotę 33610,71 zł z odsetkami umownymi w wysokości 75% w stosunku rocznym od dnia 27 sierpnia 2004 roku co do kwoty 13402,40 zł oraz odsetkami ustawowymi co do kwoty 20208,31 zł od dnia 27 sierpnia 2004 roku oraz kwotę 3013,20 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty albo wniósł w tymże terminie sprzeciw. Powyższy nakaz zapłaty został zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 października 2004 roku.

(okoliczność niesporna, nadto dowód: k. 60-61)

D. T. zawarła z pozwaną (...) Sp. z o.o. w S. ugodę z dnia 9 lutego 2016 roku w celu ustalenia warunków spłaty pożyczki wynikającej z umowy nr (...) zawartej dnia 26.11.2001 r. pomiędzy (...) w W. a I. G. oraz tytułu wykonawczego wydanego dnia 06.09.2004 r. przez Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie I Nc 372/04, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 19.10.2004 r. oraz wyroku Sądu Rejonowego w Będzinie Wydział I Cywilny, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności dnia 17.10.2007 r. Strony ugody ustaliły, że na dzień 09.02.2016 roku zobowiązanie powódki wynosi 180 040,77 zł i obejmuje: kapitał w kwocie 33 610,71 zł, odsetki 142 448,90 zł oraz koszty 3 981,16 zł, zaś od kwoty niespłaconego kapitału od dnia 10.02.2016 r. do dnia zapłaty należne są odsetki umowne w wysokości 75% w stosunku rocznym od dnia 27 sierpnia 2004 r. co do kwoty 13 402,40 zł oraz odsetki ustawowe od kwoty 20 208,31 zł od dnia 27 sierpnia 2004 r., które na dzień zawarcia ugody wynoszą 30,31 zł dziennie. Powódka zobowiązała się do spłaty zobowiązania poprzez wpłatę kwoty 18000 zł do dnia 29 lutego 2016 roku, a następnie do uiszczenia 75 rat miesięcznych po 3000 zł i 76-tej raty w wysokości ustalonej z pełnomocnikiem pozwanej.

(dowód: ugoda k. 10-12)

Powódka D. G. zwróciła się do pełnomocnika pozwanej o umorzenie części odsetek karnych od spłacanego zobowiązania w wiadomości email z dnia 03 grudnia 2019 roku, ale ten wniosek nie został uwzględniony.

(dowód: korespondencja email - k. 17-18)

Powódka uiściła na rzecz pozwanej w wykonaniu ugody z dnia 09 lutego 2016 roku następujące kwoty:

- w dniu 29.02.2016 r. – 17200 zł

- w dniu 02.03.2016 r. – 800 zł

- w dniu 01.04.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 04.05.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 02.06.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 04.07.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 03.08.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 05.09.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 04.10.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 03.11.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 05.12.2016 r. – 3000 zł

- w dniu 03.01.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 02.02.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 02.03.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 04.04.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 05.05.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 02.06.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 04.07.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 02.08.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 01.09.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 04.10.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 03.11.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 05.12.2017 r. – 3000 zł

- w dniu 04.01.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 02.02.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 05.03.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 05.04.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 07.05.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 05.06.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 04.07.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 03.08.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 05.09.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 02.10.2018 r. – 1000 zł

- w dniu 03.10.2018 r. – 2000 zł

- w dniu 07.11.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 04.12.2018 r. – 3000 zł

- w dniu 03.01.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 05.02.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 04.03.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 03.04.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 06.05.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 05.06.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 03.07.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 05.08.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 04.09.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 04.10.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 06.11.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 05.12.2019 r. – 3000 zł

- w dniu 05.02.2020 r. – 3000 zł.

(okoliczność niesporna, nadto potwierdzenia wpłat – k. 19-27)

Pismem z dnia 2 marca 2020 roku pełnomocnik powódki powiadomił pozwaną, że od 1 lutego 2020 roku powódka zaprzestaje realizacji ugody z dnia 09 lutego 2016 roku z uwagi na spłatę przewyższającą należną pozwanego kwotę i wezwał pozwaną do zwrotu nienależnego świadczenia w wysokości 48 037,60 zł w terminie 7 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

(dowód: wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem odbioru – k. 28-30v)

Pismem z dnia 10 kwietnia 2020 roku pełnomocnik pozwanej powiadomił pełnomocnika powódki, że decyzją pozwanego zostały obniżone odsetki w przedmiotowej sprawie do odsetek maksymalnych za opóźnienie od 01 stycznia 2016 roku, natomiast id 03 lutego 2016 roku do 12% w skali roku. Jednocześnie odmówił zadośćuczynienia wezwaniu strony powodowej do zwrotu kwoty żądanej tytułem nienależnego świadczenia.

(dowód: pismo pełnomocnika pozwanej – k. 31)

D. T. złożyła pozew o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Będzinie z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie I Nc 171/03, nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 6 września 2004 roku w sprawie I Nc 372/04, nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Mysłowicach z dnia 24 kwietnia 2003 roku w sprawie I Nc 97/03 z uwagi na to, iż umowy pożyczki stanowiące podstawę wydania powyższych tytułów wykonawczych zostały wyłudzone przez I. G. poprzez fałszowanie zaświadczenia z zakładu pracy i posługiwanie się nimi, podrobienie podpisów M. G. oraz wyłudzenie poręczeń powódki poprzez wprowadzenie jej w błąd. Powództwo to zostało oddalone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Będzinie z dnia 25 lipca 2007 roku w sprawie I C 206/07 na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie wyrokowania, stosowanego a contrario.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Będzinie z dnia 25 lipca 2007 roku w sprawie I C 206/07 - k. 62; pozew i wyrok z uzasadnieniem – k. 1-2, 148 i 151-152 akt sprawy I C 206/07 Sądu Rejonowego w Będzinie)

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów zaoferowanych przez strony, w tym dokumentów urzędowych w postaci orzeczeń sądowych korzystających z domniemania prawdziwości i autentyczności. Wiarygodność dokumentów nie była kwestionowana przez strony, ani nie budziła wątpliwości Sądu. Stan faktyczny między stronami był w zasadzie bezsporny. Sporna była ocena sytuacji prawnej stron, zwłaszcza tego, czy na skutek zmiany przepisów prawa doszło do wygaśnięcia obowiązku powódki objętego tytułem wykonawczym w postaci nakazu zapłaty w sprawie I Nc 372/04 wydanego przez Sąd Okręgowy w Katowicach w zakresie odsetek umownych przekraczających wysokość odsetek maksymalnych. W konsekwencji sporne między stronami było to, czy spełnione przez powódkę świadczenie z tytułu odsetek było nienależne i podlegało zwrotowi.

Zgodnie z art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Sąd zważył w pierwszej kolejności, że strona pozwana podkreślała, iż świadczenie powódki dotyczyło wykonania obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym w postaci prawomocnego orzeczenia sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 września 2008 roku w sprawie II CSK 200/08, zgodnie z którym „ co do zasady wszczęcie i prowadzenie przez
wierzyciela egzekucji przeciwko dłużnikowi na podstawie tytułu wykonawczego w
postaci prawomocnego orzeczenia sądu zapatrzonego w klauzulę wykonalności, nie
może być uznane za czyn niedozwolony uzasadniający odpowiedzialność
odszkodowawczą na podstawie art. 415 k.c. (…) Postępowanie wierzyciela polegające na wykonywaniu swoich uprawnień wynikających z prawomocnego orzeczenia sądu jest zgodne z przepisami prawa i nie narusza zasad współżycia społecznego, jeżeli pomiędzy powstaniem tytułu egzekucyjnego a skierowaniem tego tytułu do egzekucji po wcześniejszym nadaniu mu klauzuli wykonalności, nie nastąpiły żadne zdarzenia mające wpływ na treść obowiązku dłużnika wynikającego z tytułu wykonawczego, wskutek których wygasłby, czy uległ ograniczeniu ten obowiązek”. Sąd zważył, iż powyższy pogląd został wyrażony w odmiennym stanie faktycznym i nie dotyczył roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia, jednak wskazuje on wyraźnie na możliwość wygaśnięcia obowiązku objętego tytułem wykonawczym, co może prowadzić nawet do wniosku w konkretnych okolicznościach faktycznych, że korzystanie z uprawnienia wierzyciela do egzekucji obowiązku stwierdzonego takim tytułem wykonawczym może być uznane za bezprawne i zawinione działanie wierzyciela. Tym bardziej więc możliwe jest uznanie wykonania obowiązku objętego tytułem wykonawczym jako nienależnego świadczenia, jeśli po wydaniu tego tytułu wykonawczego doszło do zdarzenia na skutek którego obowiązek ten wygasł lub uległ ograniczeniu. Możliwość wygaśnięcia obowiązku objętego tytułem wykonawczym przewiduje wprost ustawodawca w treści art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia. Jeśli świadczenie objęte tytułem wykonawczym, co do którego zobowiązanie wygasło, zostało spełnione, nie ma podstaw do żądania pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, natomiast możliwe jest dochodzenie roszczenia o zwrot spełnionego świadczenia jako nienależnego. Stąd w ocenie Sądu sam fakt, iż świadczenie, którego zwrotu domaga się powódka, zostało spełnione w wykonaniu obowiązku objętego tytułem wykonawczym nie wyklucza możliwości uznania tego świadczenia za nienależne.

Sąd zważył, iż nie stoi na przeszkodzie uwzględnieniu powództwa w niniejszej sprawie fakt oddalenia powództwa D. T. o pozbawienie wykonalności m.in. tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 6 września 2004 roku w sprawie I Nc 372/04 przez Sąd Rejonowy w Będzinie w sprawie I C 206/07. Podstawą żądania w tej sprawie powódka powoływała się na to, iż umowy pożyczki stanowiące podstawę wydania powyższych tytułów wykonawczych zostały wyłudzone przez I. G. poprzez fałszowanie zaświadczenia z zakładu pracy i posługiwanie się nimi, podrobienie podpisów M. G. oraz wyłudzenie poręczeń powódki poprzez wprowadzenie jej w błąd. Powództwo to zostało oddalone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Będzinie z dnia 25 lipca 2007 roku w sprawie I C 206/07 na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie wyrokowania, stosowanego a contrario. Zatem w spawie I C 206/07 Sądu Rejonowego w Będzinie nie była badana kwestia wygaśnięcia obowiązku objętego tytułem wykonawczym na skutek okoliczności powstałych po wydaniu tego tytułu. Ta kwestia nie była podstawą faktyczną żądania w sprawie I C 206/07 Sądu Rejonowego w Będzinie i nie została rozstrzygnięta w tej sprawie. Zatem mogła być analizowana w niniejszej sprawie o zwrot nienależnego świadczenia.

Strona powodowa wskazywała, że na skutek wejścia w życie w dniu 20 lutego 2006 roku przepisu art. 359 § 21 k.c. wprowadzającego odsetki maksymalne wynikające z czynności prawnych zobowiązanie powódki co do zapłaty odsetek umownych w części przekraczającej wysokość odsetek maksymalnych za okres od dnia 20 lutego 2006 roku wygasło.

Sąd w pełni podziela pogląd i argumentację wyrażoną w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2018 r. w sprawie III CZP 107/17, zgodnie z którym „art. 5 ustawy z 2005 r. przesądza jedynie, że czynności prawne dokonywane od dnia 20 lutego 2006 r. poddane były reżimowi jej przepisów, podczas gdy czynności prawne dokonane wcześniej temu reżimowi nie podlegały. Odrębną jednak kwestią jest reżim prawny stosunków prawnych wynikających z czynności prawnych dokonanych przed dniem 20 lutego 2006 r., zastrzegających określone w nich odsetki. Przy założeniu, że art. 5 ustawy 2005 r. nie jest tu miarodajny, zasadne jest pomocnicze odwołanie do reguł intertemporalnych wywodzonych z ustawy z dnia 23 kwietnia1964 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 94 ze zm., dalej jako: „p.w.k.c.”, por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1990 r., III PZP 20/90, OSNCP 1991, nr 7, poz. 79, z dnia 15 listopada 1991 r., III CZP 111/91, OSNCP 1992, nr 6, poz. 95, zdnia 28 lutego 1994 r., III CZP 9/94, OSP 1995, nr 1, poz. 3, z dnia 20 września 1996 r., III CZP 106/96, OSNC 1997, nr 1, poz. 5). Obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie wynika z niewykonania zobowiązania pieniężnego w terminie, w związku z czym punktem odniesienia winien być art. XLIX § 3 p.w.k.c. Uznając każdy kolejny dzień niewykonania zobowiązania pieniężnego za odrębne zdarzenia oznaczające poszczególne wypadki niewykonania zobowiązania, wywieść należy z art. XLIX § 3 p.w.k.c. regułę, że prawem właściwym dla odsetek za opóźnienie powinno być prawo obowiązujące w dniu, za który należą się odsetki. W wypadku odsetek za opóźnienie każdy kolejny dzień opóźnienia jest okresem, za który należą się odsetki (por. w związku z tym art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. poz. 1830). W rezultacie w stosunkach prawnych, które powstały przed dniem 20 lutego 2006 r., od tego dnia należały się odsetki nie wyższe niż odsetki maksymalne, wprowadzone ustawą z 2005 r., choćby strony zastrzegły odsetki wyższe. W kontekście powództwa opozycyjnego przedstawione uwagi prowadzą do wniosku, że wejście w życie ustawy z 2005 r. spowodowało, iż zobowiązania zapłaty odsetek za opóźnienie, które stwierdzone były wcześniej tytułami wykonawczymi, w zakresie, w którym odsetki te przekraczały wysokość wprowadzonych ustawą z 2005 r. odsetek maksymalnych (art. 359 § 21 k.c.), wygasły i od tego dnia należały się tylko odsetki maksymalne (art. 359 § 22 k.c.)”.

Uznając za własne powyższe zapatrywanie prawne na skutki wprowadzenia odsetek maksymalnych w stosunku do odsetek, wynikających ze stosunku prawnego powstałego przed dniem 20 lutego 2006 roku i stwierdzonego tytułem wykonawczym, Sąd stwierdził, że w okolicznościach niniejszej sprawy od dnia 20 lutego 2006 roku na skutek wprowadzenia instytucji odsetek maksymalnych zobowiązanie powódki wobec pozwanego co do odsetek umownych naliczanych od kwoty 13 402,40 zł wygasło w zakresie, w jakim odsetki te przekraczały wysokość odsetek maksymalnych. Sąd zważył, iż wprawdzie strony zawarły w dniu 9 lutego 2016 roku ugodę potwierdzającą zobowiązanie powódki do zapłaty od kwoty 13 402,40 zł odsetek umownych w dotychczasowej wysokości 75% w stosunku rocznym od dnia 27 sierpnia 2004 roku do dnia zapłaty, jednak postanowienia ugody w tym zakresie jako sprzeczne z bezwzględnie obowiązującym przepisem art. 359 § 21 k.c. były nieważne. W konsekwencji uznanie zobowiązania nieważnego co do obowiązku zapłaty odsetek umownych od kwoty 13 402,40 zł za okres od dnia 20 lutego 2006 roku do dnia zapłaty w wysokości przekraczającej wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie również należało uznać za nieważne. Nie doprowadziło ono do odnowienia zobowiązania powódki w tym zakresie wobec pozwanej.

W tej sytuacji Sąd doszedł do przekonania, że na skutek wprowadzenia przepisów prawa dot. odsetek maksymalnych z dniem 20 lutego 2006 roku zobowiązanie powódki wobec pozwanej co do zapłaty odsetek od kwoty 13 402,40 zł za okres od dnia 20 lutego 2006 roku do dnia zapłaty w wysokości przekraczającej wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie wygasło. Zatem powódka nie była w ogóle zobowiązana do spełnienia świadczenia w tym zakresie na rzecz pozwanej, a świadczenie przez nią spełnione z tego tytułu jest nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. Żądanie powódki zasługiwało zatem w ocenie Sądu na uwzględnienie co do zasady. Strona powodowa nie wykazała jednak zasadności żądania w kwocie dochodzonej pozwem. Żądanie pozwu obejmowało różnicę między kwotą wpłat dokonanych przez powódkę na rzecz pozwanej w wysokości 153 000 zł a kwotą zobowiązania powódki wobec pozwanej na dzień zawarcia ugody z dnia 9 lutego 2016 roku, które wg powódki wynosiło 107 989,94 zł. Powódka nie uwzględniła jednak narastających odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 20 208,31 zł oraz odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 13 402,40 zł za okres od dnia zawarcia ugody do dnia zapłaty.

Sąd rozliczył wpłaty powódki na rzecz pozwanej w sposób następujący:

1. Na dzień 03 listopada 2017 roku:

- suma wpłat powódki wynosiła 78 000 zł (17 200 zł + 800 zł + 20 * 3000 zł),

- suma odsetek ustawowych/ustawowych za opóźnienie od kwoty 20 208,31 zł od dnia 27 sierpnia 2004 roku do 03 listopada 2017 roku wyniosła 30 458,01 zł,

- suma odsetek umownych od kwoty 13 402,40 zł od 27 sierpnia 2004 roku do dnia 09 lutego 2006 roku w wysokości 75% w skali roku wyniosła 14 953,77 zł, a suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od tej kwoty od dnia 10.2.2006 r. do dnia 03 listopada 2017 roku wyniosła 30692,60 zł; łącznie suma odsetek od kwoty 13 402,40 zł wyniosła zatem 45 646,37 zł,

- zatem wpłaty powódki w kwocie 78 000 zł do dnia 3 listopada 2017 roku pokryły w całości odsetki umowne i ustawowe naliczone od kapitału do dnia 3 listopada 2017 roku (łącznie 76104,38 zł), nadto kwota 1895,62 zł została zaliczona na poczet spłaty kapitału;

2. Na dzień 05 grudnia 2017 roku:

- suma odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 18 312,69 zł (20 208,31 zł – 1895,62 zł spłacona 3 listopada 2017 r.) za okres od 4 listopada 2017 roku do dnia 5 grudnia 2017 roku wyniosła 112,38 zł,

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 13402,40 zł za okres od 4.11.2017 r. do 5.12.2017 wyniosła 164,50 zł,

- wpłata powódki 3000 zł została zaliczona na poczet wyżej wyliczonych odsetek w kwocie 112,38 zł i 164,50 zł, a kwota 2 723,12 zł na poczet spłaty kapitału;

3. Na dzień 04 stycznia 2018 roku:

- suma odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 15 589,57 zł (18312,69 zł – 2723,12 zł) za okres od 5 grudnia 2017 roku do 4 stycznia 2018 roku wyniosła 89,69 zł,

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 13402,40 zł za w.w. okres wyniosła 154,22 zł,

- wpłata powódki 3000 zł została zaliczona na odsetki – 89,69 zł i 154,22 zł, a 2 756,09 zł na poczet spłaty kapitału;

4. Na dzień 02 lutego 2018 roku:

- suma odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 12833,48 zł (15 589,57 zł – 2 756,09 zł) od 4 stycznia 2018 roku do 2 lutego 2018 roku wyniosła 71,38 zł,

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 13402,40 zł za w.w. okres wyniosła 149,08 zł,

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet powyższych odsetek – 71,38 zł i 149,08 zł, a w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 2 779,54 zł została zaliczona na poczet kapitału;

5. Na dzień 05 marca 2018 roku:

- suma odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 10 053,94 zł (12 833,48 zł – 2 779,54 zł) za okres od 2 lutego 2018 roku do 05 marca 2018 roku wyniosła 59,77 zł,

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 13402,40 zł za w.w. okres wyniosła 159,36 zł,

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet odsetek w kwotach 59,77 zł i 159,36 zł, a w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 2 780,87 zł została zaliczona na poczet kapitału;

6. Na dzień 5 kwietnia 2018 roku:

- suma odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 7273,07 zł (10 053,94 zł – 2780,87 zł) za okres od 5 marca 2018 roku do 5 kwietnia 2018 roku wyniosła 43,24 zł,

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 13402,40 zł za w.w. okres wyniosła 159,36 zł,

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet narosłych odsetek w kwotach 43,24 zł i 159,36 zł, a w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 2 797,40 zł została zaliczona na kapitał;

7. Na dzień 7 maja 2018 roku:

- suma odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 4475,67 zł (7273,07 zł – 2797,40 zł) za okres od 5 kwietnia 2018 roku do 7 maja 2018 roku wyniosła 27,47 zł,

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 13402,40 zł za w.w. okres wyniosła 164,50 zł,

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet narosłych odsetek w kwotach 27,47 zł i 164,50 zł, a w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 2808,03 zł została zaliczona na kapitał;

8. Na dzień 5 czerwca 2018 roku:

- suma odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1667,64 zł (4475,67 zł – 2808,03 zł) za okres od 7 maja 2018 roku do 5 czerwca 2018 roku wyniosła 9,27 zł,

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 13402,40 zł za w.w. okres wyniosła 149,08 zł,

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet narosłych odsetek w kwotach 9,27 zł i 149,08 zł, a pozostała kwota 2841,65 zł została zaliczona na poczet kapitału tak że spłacona została suma skapitalizowanych w tytule wykonawczym odsetek (1667,64 zł), a kwota (...),01 została zaliczona na poczet kapitału pożyczki;

9. Na dzień 4 lipca 2018 roku:

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 12 228,39 zł (13 402,40 zł – 1174,01 zł) za okres od dnia 5 czerwca 2018 roku do 4 lipca 2018 roku wyniosła 150,09 zł,

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet tych odsetek w wysokości 150,09 zł, a w pozostałym zakresie na poczet kapitału pożyczki tj. w wysokości 2849,91 zł;

10. Na dzień 3 sierpnia 2018 roku:

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 9 378,48 zł (12 228,39 zł – 2849,91 zł) za okres od dnia 4 lipca 2018 roku do 3 sierpnia 2018 roku wyniosła 89,93 zł,

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet tych odsetek w wysokości 89,93 zł, a w pozostałym zakresie, tj. w kwocie 2910,07 zł została zaliczona na poczet kapitału pożyczki;

11. Na dzień 5 września 2018 roku:

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 6468,41 zł (9 378,48 zł – 2910,07 zł) za okres od 3 sierpnia 2018 roku do 5 września 2018 roku wyniosła 81,87 zł,

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet tych odsetek w wysokości 81,87 zł, a w pozostałym zakresie, tj. w kwocie 2918,13 zł została zaliczona na poczet kapitału pożyczki;

12. Na dzień 2 października 2018 roku:

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 3550,28 zł (6468,41 zł – 2918,13 zł) za okres od dnia 5 września 2018 roku do dnia 2 października 2018 roku wyniosła 36,77 zł;

- wpłata powódki w kwocie 1000 zł została zaliczona na poczet tych odsetek w wysokości 36,77 zł, a co do kwoty 963,23 została zaliczona na poczet kapitału pożyczki;

13. Na dzień 3 października 2018 roku:

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 2587,05 zł (3550,28 zł – 963,23 zł) za okres od dnia 2 października 2018 roku do dnia 3 października 2018 roku wyniosła 0,99 zł;

- wpłata powódki w kwocie 2000 zł została zaliczona na poczet tych odsetek w wysokości 0,99 zł, a co do kwoty 1999,01 zł została zaliczona na poczet kapitału pożyczki;

14. Na dzień 7 listopada 2018 roku:

- suma odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 588,04 zł (2587,05 zł – 1999,01 zł) za okres od dnia 3 października 2018 roku do dnia 7 listopada 2018 roku wyniosła 7,89 zł;

- wpłata powódki w kwocie 3000 zł została zaliczona na poczet tych odsetek w wysokości 7,89 zł, na poczet całkowitej spłaty kapitału w wysokości 588,04 zł, a w pozostałym zakresie, tj. w kwocie 2404,07 zł stanowiła nadpłatę.

Łącznie za nienależne świadczenie, nadpłacone przez powódkę Sąd uznał część wpłaty z dnia 7 listopada 2018 roku w kwocie 2404,07 zł oraz późniejsze wpłaty powódki w wysokości 42000 zł (14 wpłat po 3000 zł w dniach 04.12.2018 r., 03.01.2019 r., 05.02.2019 r., 04.03.2019 r., 03.04.2019 r., 06.05.2019 r., 05.06.2019 r., 03.07.2019 r., 05.08.2019 r., 04.09.2019 r., 04.10.2019 r., 06.11.2019 r., 05.12.2019 r., 05.02.2020 r.). Suma świadczenia spełnionego przez powódkę nienależnie wyniosła zatem 44 404,07 zł.

W konsekwencji Sąd uznał, że nienależne było świadczenie powódki w kwocie 44 404,07 zł i tę kwotę zasądził od pozwanej (...) Sp. z o.o. w S. na rzecz powódki D. T. na podstawie art. 410 § 2 k.c., a w pozostałym zakresie żądanie pozwu oddalił na zasadzie art. 6 k.c. jako niewykazane co do wysokości.

Sąd uwzględnił również żądanie zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 44 404,07 zł od dnia 13 marca 2020 roku do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 481 §§ 1 i 2 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia nie jest roszczeniem terminowym, zatem podlega ono spełnieniu na wezwanie wierzyciela stosownie do dyspozycji art. 455 k.c. Ponieważ w niniejszej sprawie strona powodowa wezwała pozwaną do zwrotu nienależnego świadczenia pismem z dnia 2 marca 2020 roku, zakreślając pozwanej termin 7 dni na spełnienie świadczenia. Wezwanie doręczono pozwanej w dniu 5 marca 2020 roku (k. 30v). 7-dniowy termin na spełnienie świadczenia upłynął w dniu 12 marca 2020 roku, zatem od dnia 13 marca 2020 roku pozwana popadła w opóźnienie w spełnieniu świadczenia na rzecz powódki. Stąd za okres od dnia 13 marca 2020 roku do dnia zapłaty należne są powódce odsetki ustawowe za opóźnienie od uwzględnionej kwoty roszczenia na zasadzie art. 481 §§ 1 i 2 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów. Z uwagi na uwzględnienie powództwa w 90%, Sąd obciążył powódkę kosztami procesu w 10%, a pozwaną w 90%. Na koszty procesu w niniejszej sprawie składały się: opłata od pozwu w kwocie 2251 zł, koszty zastępstwa procesowego powódki w wysokości 3600 zł (ustalonej na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych), opłata skarbowa od pełnomocnictwa dla pełnomocnika powódki w wysokości 17 zł, koszty zastępstwa procesowego pozwanej w wysokości 3600 zł (ustalonej na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych), opłata skarbowa od pełnomocnictwa dla pełnomocnika pozwanej w wysokości 17 zł. Suma kosztów procesu wyniosła 9485 zł. Powódka powinna ponieść 10% tych kosztów, a więc 948,50 zł, a poniosła koszty w wysokości 5868 zł (2251 zł + 3600 zł + 17 zł). Zatem z tytułu rozliczenia kosztów procesu należało zasądzić od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4191,50 zł (5868 zł – 948,50 zł).